Op 22 mei heeft Arcade in Grand Café Frankendael een informatiebijeenkomst gehouden voor bewonerscommissies en huurders van Lieven de Stad om uitleg te geven over de stand van zaken rond de uitspraak van de Raad van State van 13 maart jl. over de Daeb/niet-Daeb scheiding. Tevens hebben huurders van Lieven de Stad hun ervaringen gedeeld. Deze ervaringen geven richting aan de inzet van Arcade om met Lieven de Key te onderhandelen over de toekomst van Lieven de Stad.
Eerst is uitgelegd hoe de splitsing tussen Lieven de Key en Lieven de Stad is ontstaan. Alle Nederlandse woningcorporaties waren als gevolg van een besluit van de Europese Commissie in 2009 verplicht om in 2017 hun Daeb en niet-Daeb vastgoed te scheiden. (Daeb = Diensten van Algemeen Economisch Belang, zij mogen volgens de EU staatssteun ontvangen. Niet-Daeb vastgoed mag geen staatssteun ontvangen. De achtergrond hiervan is dat er een gezonde concurrentiepositie ontstaat tussen de niet-Daeb takken van woningcorporaties en commerciële verhuurders). De verplichting om vastgoed te scheiden is vastgelegd in de Woningwet. De corporaties konden kiezen tussen een administratieve scheiding en een juridische scheiding, een combinatie was niet mogelijk. Bij een administratieve scheiding blijft al het vastgoed bij de woningcorporatie (meestal stichting) en wordt Daeb in de boekhouding gescheiden van het niet-Daeb. Bij een juridische scheiding heeft de woningcorporatie alleen nog maar Daeb vastgoed, al het niet-Daeb gaat naar een commerciële dochteronderneming, een BV. De woningcorporatie is 100% aandeelhouder van de dochteronderneming.
Omdat sommige woningcorporaties niet alleen een administratieve scheiding wilden maar ook een deel van het niet-Daeb vastgoed in een dochteronderneming wilden onderbrengen, is er een constructie bedacht om dat te verwezenlijken, de hybride scheiding. In dat geval wordt eerst het niet-Daeb vastgoed administratief gescheiden en wordt daarna een deel afgesplitst naar een nieuwe dochteronderneming. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een al langer bestaande juridische figuur in de Woningwet, de splitsing. Echter, een huurdersorganisatie heeft in 2015 in de Woningwet een instemmingsrecht gekregen voor wat betreft fusies en splitsingen. De wetgever vond het namelijk van groot belang dat de positie van huurdersorganisaties versterkt zou worden na de grote schandalen in de woningcorporatiesector die geleid hebben tot een parlementaire enquête in 2014.
De meeste corporaties hebben gekozen voor een administratieve scheiding tussen de Daeb en niet-Daeb-tak, 3 voor een juridische scheiding. Kleine woningcorporaties zijn vrijgesteld van de scheiding. Behalve De Key kozen slechts 7 andere van de ongeveer 350 corporaties voor een ‘hybride scheiding’. Huurdersorganisaties zijn in 2016 gevraagd om een zienswijze/ advies te geven op de ontwerpvoorstellen van de woningcorporaties. Voor wat betreft de ‘hybride scheiding’ hadden de huurdersorganisaties echter tevens om instemming gevraagd moeten worden en die is nooit gevraagd.
Lieven de Key heeft in 2017 een hybride scheiding doorgevoerd, dus eerst een administratieve scheiding waarna een deel is afgesplitst en overgeheveld naar Lieven de Stad BV Arcade is nooit om instemming gevraagd. Eind 2017 heeft de Autoriteit Woningcorporaties namens de minister goedkeuring verleend aan het ontwerpvoorstel van Lieven de Key.
Arcade is begin 2018 in bezwaar gegaan tegen dat goedkeuringsbesluit onder andere vanwege verminderde rechten van sociale huurders die Lieven de Stad plotseling als verhuurder kregen. Het was de woningcorporaties toegestaan om bij de Daeb-scheiding ook een klein deel van de sociale woningen in de niet-Daeb onder te brengen, zodat die na mutatie in de vrijesector verhuurd zouden kunnen worden. Zodoende zijn er zo’n 560 sociale woningen in Lieven de Stad terechtgekomen.
Tijdens de bezwaarprocedure is voor Arcade al vast komen te staan dat het instemmingsrecht van Arcade voor de afsplitsing van een deel van Lieven de Key en de oprichting van Lieven de Stad, met voeten is getreden. Eind 2019 is dit door de Rechtbank Amsterdam bevestigt. Lieven de Key en de Autoriteit Woningcorporaties zijn in beroep gegaan bij de Raad van State. De Raad van State heeft in een tweede uitspraak op 13 maart jl. opnieuw het instemmingsrecht van Arcade bevestigt. De Autoriteit Woningcorporaties moet namens de minister binnen 24 weken opnieuw een besluit nemen.
De bezwaren die Arcade heeft tegen Lieven de Stad zijn onder meer de volgende:
- Beperkte invloed op het vermogen in Lieven de Stad
- Volkshuisvestelijk
- Nationale prestatieafspraken gelden niet
- Geen prestatieafspraken, Lieven de Stad hoeft niet bij te dragen aan de woonvisie ’s van Amsterdam en Diemen
- Gemengde stad, sociale woningen worden na mutatie geliberaliseerd
- Leefbaarheid
- Financieel
- Volkshuisvestelijk
- Rechten van sociale huurders in Lieven de Stad
- Gemeentelijke regelingen gelden niet zoals:
- Verhuisregelingen (doorstroming)
- Kaderafspraken (sloop-nieuwbouw; renovatie)
- Jaarlijkse huuraanpassing van sociale huurders is wettelijk anders geregeld, Lieven de Stad volgt weliswaar het beleid van Lieven de Key maar dat is geen garantie.
- Gemeentelijke regelingen gelden niet zoals:
Tijdens de bijeenkomst op 22 mei is het beeld bevestigd dat een groot deel van de bezwaren van Arcade gedeeld wordt met de huurders van Lieven de Stad. Daarnaast werden de andere werkwijze en de tekortschietende dienstverlening- en communicatie van Lieven de Stad veel genoemd.
Lieven de Key en Arcade zijn nu in gesprek om scenario’s te verkennen om in goed overleg tot een oplossing te komen. Die scenario’s zijn nodig om de gevolgen ervan goed in te kunnen schatten. Het gaat daarbij om zowel volkshuisvestelijke als financiële consequenties. De inbreng van de huurders van Lieven de Stad tijdens de informatieavond, helpt bij de richting van de inzet van Arcade.
In de uitspraak van 13 maart jl. heeft de minister (lees: Autoriteit Woningcorporaties namens de minister) 24 weken de tijd gekregen om een nieuw besluit te nemen. Arcade heeft samen met Lieven de Key om een half jaar uitstel gevraagd aan de Autoriteit Woningcorporaties zodat we voldoende tijd krijgen om er samen uit te komen. Dat uitstel is inmiddels verleend.
Arcade zal op Algemene Ledenvergaderingen of indien nodig tijdens aparte bijeenkomsten steeds verslag te doen van de stand van zaken en ruggenspraak vragen.