Vaak is een huurhuis heerlijk. Maar soms ook niet. In dat geval: wat kunt u als kleine bescheiden bewoner in uw eentje beginnen tegen een supergrote, machtige verhuurder? Toch nog best wat. Zeker als u een vuist maakt samen met uw medebewoners. Op deze pagina vindt u een opsomming van wat u zelf én samen kunt doen om positieve invloed uit te oefenen op uw eigen woonsituatie.
INHOUD
Om wie gaat het eigenlijk in de huursector?
Lid worden van Arcade
De huurverhoging weigeren
Ondersteuning vragen van Stichting !WOON
Een bewonerscommissie oprichten
Aansluiten bij een buurtgroepje
Écht werk maken van gebreken en achterstallig onderhoud voor beginners
Écht werk maken van gebreken en achterstallig onderhoud voor gevorderden
Aankloppen bij de gemeenteraad
Posten (bloggen/vloggen) op sociale media
Demonstreren
Net zo daadkrachtig als kopers: huurders Daphne Paris en Cok Oostveen over het klappen van de zweep
Om wie gaat het eigenlijk in de huursector?
Om de grote woningcorporaties? Om de politieke poppetjes en de onzichtbare ambtenaren die plan na plan lanceren? Om de projectontwikkelaars die grote aantallen lucratieve huurwoningen uit de grond willen stampen? Om de experts die ervoor hebben doorgeleerd? Ja, om hen lijkt het te gaan.
En helemaal onderaan het lijstje bungelt de bewoner, om wie het écht gaat. Vrouwen, mannen en kinderen die een zeker dak boven het hoofd nodig hebben en die prettig willen wonen in een goed onderhouden huis. Die een huurprijs willen betalen die redelijk is voor de grootte en de staat van de woning – een huurprijs die niet het leeuwendeel van hun inkomen opslokt, met of zonder huurtoeslag.
De grote politieke woonthema’s zijn voor de meeste bewoners veel minder belangrijk dan de dagelijkse realiteit: ja, zij willen heus dat er iets verandert aan de te hoge huurprijzen en de woningnood. Maar allereerst willen ze dat de tocht, vocht en schimmel in huis worden verholpen, dat lekkende leidingen worden gemaakt en de overlast van ongedierte wordt opgelost. En ze willen óók – net als kopers – gesubsidieerde duurzame HR-ketels, zonnepanelen, warmtepompen en betere isolatie zodat ze zich niet blauw betalen aan energiekosten en een positieve bijdrage kunnen leveren aan een beter klimaat. Zonder huurverhoging.
Maar in alle woondebatten, woondiscussies en woondebacles blijkt de huurder er steeds bekaaid vanaf te komen. Dit zorgt bij veel bewoners voor gevoelens van machteloosheid en er alleen voor staan. (Maar niet bij allemaal: lees onderaan het interview met Daphne Paris en Cok Oostveen, twee strijdbare huurders die er lol in hebben.)
Bij wie kunt u als individuele huurder aankloppen voor hulp en ondersteuning? Wat kunt u als individuele bewoner doen om uw woonsituatie te verbeteren en soms om uw recht te halen? U heeft toch wel meer macht en armslag dan u misschien denkt.
Lid worden van Arcade
De simpelste manier om invloed uit te oefenen is om lid te worden van Arcade. Iedereen die huurt bij Lieven de Key of Lieven de Stad kan lid worden van huurdersvereniging Arcade. Als wettelijk verplicht medezeggenschapsorgaan bewaakt en behartigt Arcade het gemeenschappelijk belang van alle huurders van Lieven de Key en Lieven de Stad in Amsterdam en Diemen. Hoe meer leden/huurders Arcade vertegenwoordigt, hoe meer gewicht Arcade meebrengt in de afspraken met Lieven de Key en Lieven de Stad.
Arcade zit direct aan tafel met het management en de directie van Lieven de Key en Lieven de Stad, en praat ook rechtstreeks met het gemeentebestuur van Amsterdam en Diemen – soms om mee te denken en soms om mee te beslissen. Arcade onderhoudt nauwe contacten met de Woonbond, Stichting !WOON en de andere huurderskoepels. Wie zich aansluit als lid bij Arcade wordt automatisch deel van een heel groot netwerk van honderden organisaties en honderdduizenden mensen die opkomen voor huurders.
Arcade is een zeer actieve huurdersvereniging die veel doet voor de bewoners, tot het voeren van rechtszaken aan toe als dat nodig is. Het Arcadebestuur wil dat alle huurders kunnen rekenen op woonzekerheid, betaalbaarheid, kwaliteit en service. Arcade wil dat alle huurders gelijkwaardig en rechtvaardig worden behandeld, en dat ze netjes en eerlijk worden bejegend. Arcade is tegen tijdelijke huurcontracten voor jongeren omdat ook jongeren recht hebben op woonzekerheid. Arcade komt in verweer als de verhuurder of de gemeente gemaakte afspraken niet nakomt of zich niet houdt aan plechtige beloftes. Arcade gunt alle huurders een plek in de stad, of ze nu een kleine of wat grotere portemonnee hebben, of ze nu oud of jong zijn. Arcade kijkt om naar zowel jonge modale gezinnen als aan de weg timmerende kunstenaars.
Arcade wil daarnaast af van het onderscheid dat voortdurend wordt gemaakt tussen huurders en kopers. Want dat zorgt voor grote sociale onrechtvaardigheid. Bijvoorbeeld: als een woning wordt gerenoveerd, opgeknapt en verduurzaamd, dan moet de huurder daarvoor een hogere huurprijs betalen, terwijl de koper juist voordeliger uit is met een hogere overwaarde van het huis. Als een huurder wat meer gaat verdienen dan moet er meteen meer huur worden opgehoest (inkomensafhankelijke huurverhoging), terwijl een goedverdienende koper dan de keuze heeft om bijvoorbeeld juist meer te lenen en daarvoor ook nog meer hypotheekaftrek te krijgen – voor 30 jaar lang. Huurders zijn een groter deel van hun besteedbaar inkomen kwijt aan woonlasten dan kopers. Het Centraal Bureau van de Statistiek (CBS) berekende zelfs dat de armste mensen relatief gezien het meeste kwijt zijn aan woonlasten, namelijk bijna de helft van hun besteedbaar inkomen, huurtoeslag inbegrepen. Dit oneerlijke voortrekken door de overheid moet maar eens afgelopen zijn. Lid worden van Arcade kan hier.
De huurverhoging weigeren
Wie zich ergert aan het feit dat elk jaar de huurprijs weer wordt opgehoogd – terwijl er jarenlang niets aan de woning is onderhouden en de verhuurder nooit thuis geeft bij mankementen en gebreken – kan de huurverhoging weigeren. Dus wél de huur betalen, maar níet de jaarlijkse verhoging. Dit is een legale manier van ‘vreedzaam burgerlijk verzet’ voor elke individuele huurder die vindt dat de prijs-kwaliteitverhouding van de huurwoning volledig zoek is geraakt. Voor 2022 is het te laat om dit nog te doen, maar aangezien de huur elk jaar weer omhoog gaat (en nooit omlaag) is er in 2023 weer volop mogelijkheid. Huurverhoging weigeren vergt wel wat volharding en een ‘pokerface’, maar kan op termijn duizenden euro’s besparen. Hier leest u er meer over.
Ondersteuning vragen van Stichting !WOON
Stichting !WOON komt voort uit een lange geschiedenis van Amsterdamse bewonersactivisme en huurdersmedezeggenschap. !WOON geeft bewoners gratis informatie en advies over huren, kopen, energie, organisatie en participatie. Ze is een onafhankelijke stichting zonder winstoogmerk, het belang van de bewoners staat voorop. Veel van hun werk wordt gefinancierd door de gemeente. Regelmatig wordt !WOON ook ingehuurd om bewoners bij te staan in een proces van renovatie of herstructurering. Dan is de bewonersorganisatie opdrachtgever en betaalt de verhuurder de kosten. Bij !WOON kunt u terecht met letterlijk al uw huurvragen: kunnen zij u onverhoopt niet helpen, dan weten ze in ieder geval met wie u verder in gesprek kan. Kijk hier wat !WOON voor u kan betekenen.
Een bewonerscommissie oprichten
U kunt ook een aantal medebewoners in uw wooncomplex bij elkaar trommelen en een bewonerscommissie (BC) beginnen. Een BC is een officieel medezeggenschapsorgaan dat valt onder de paraplu van Arcade. Uw BC wordt door Arcade dan ook met raad en daad bijgestaan (en met een klein budget). Een BC behartigt in directe lijn de belangen van alle medehuurders in uw wooncomplex door persoonlijk te overleggen met vertegenwoordigers van Lieven de Key of Lieven de Stad BV. Waar dat mogelijk is worden goede afspraken met hen gemaakt.
Bewonerscommissies kunnen over bijna alles meepraten. Bijvoorbeeld kan er worden gepraat over onderhoudsplannen, overlast en de schoonmaak van gemeenschappelijke ruimten. Maar ook over achterstallig onderhoud en (ongewenste) verkoop van sociale huurwoningen.
Bewonerscommissies voeren regelmatig onderling overleg, maar organiseren ook algemene bewonersbijeenkomsten voor alle medebewoners, huurders én kopers als er sprake is van een VvE in het complex (lees bijvoorbeeld het inspirerende verhaal van huurder Wil Zondag). Op die momenten kunnen alle huurders in het wooncomplex informatie met elkaar uitwisselen en plannen maken. Interesse? Hier vindt u meer informatie.
Aansluiten bij een buurtgroepje
Amsterdam zou Amsterdam niet zijn zonder al haar duizenden actiegroepen, belangenclubs, protestbewegingen en burgerinitiatieven. In de eigen wijk zijn er vast al tientallen te vinden, van Vuilnisoproer tot Buurtgroen tot Niet te Koop tot het conglomeraat van zestien bewonersinitiatieven uit Amsterdam-Noord dat verhaal ging halen in de Stopera . De meeste van deze initiatieven zijn direct of indirect verbonden aan fijn wonen. Volgens sociaal geograaf Floor Milikowski komen deze groepen vooral voort uit de frustratie dat de overheid geen aandacht heeft voor mensen en leefbare buurten. Interesse om u ergens bij aan te sluiten? Vraag eens rond in de buurt, sla de huis-aan-huiskrant erop na of zoek op sociale media – de meeste groepen zijn op Facebook of Instagram te vinden. Of kijk op Knooppunt TV van stadsomroep Salto.
Écht werk maken van gebreken en achterstallig onderhoud voor beginners
Een lekkende kraan, een kapotte ventilatie, een afgeschreven cv-ketel, versleten tochtstrips, uit het lood geslagen deuren, krakkemikkige balkonhekken, duiven op de gevelbalken (met daaronder een berg duivenpoep voor de ingang) – er kan van alles aan de hand zijn in de woning waar u zich flink aan ergert. U kunt het natuurlijk negeren maar u kunt er ook écht werk van maken. Dat begint met een klacht of reparatiemelding. Helaas zal na een eerste melding de verhuurder het probleem in de meeste gevallen niet verhelpen. (In de meeste gevallen wordt u van het kastje naar de muur gestuurd.)
De enige manier om werkelijk wat gedaan te krijgen is om uw poot stijf te houden en – hoe vervelend, kinderachtig en vermoeiend het ook is – te zeuren. Dit houdt in: dossieropbouw. Mail elke week of elke maand de gebreken door aan de verhuurder. Doe dit niet via een formulier op de website maar doe dat direct via het info-mailadres. Documenteer deze mails, plus de reactie van de verhuurder (als u die krijgt). Maak wekelijks foto’s van de problemen en stuur die mee met uw mail. Eis van de verhuurder dat het probleem wordt verholpen.
Blijf dit minstens een aantal maanden doen. Zit u dan nog steeds met leidingen die roesten, stopcontacten die vonken geven of tochtgaten in de buitenmuur, dan kunt u contact opnemen met Stichting !WOON of de Huurcommissie, om samen met hen een zogenaamde ‘gebrekenbrief’ op te stellen. Met uw opgebouwde dossier van talloze mails en foto’s heeft u hiervoor stevige voet aan de grond. De verhuurder kan zo worden gedwongen om de mankementen eindelijk te repareren. En anders kunt u een huurverlaging afdwingen. Het is een irritante tijdsinvestering die niet nodig zou zijn als de service van de verhuurder beter was, maar helaas wijst onderzoek van Arcade uit dat de service veel te wensen overlaat.
Écht werk maken van gebreken en achterstallig onderhoud voor gevorderden
Als u bij uw buren navraagt of zij ook last hebben van gebreken, dan kunnen er grotere problemen spelen die niet alleen gaan over uw eigen woning. In dat geval is het slim om samen met uw buren écht werk te maken van gebreken en achterstallig onderhoud en daar advies over in te winnen bij Arcade. Huurders op IJburg hebben zo samen hun voortdurende defecte ‘horror-lift’ onder de aandacht gebracht bij de verhuurder, de rechter én de media. En huurders in Nieuw-West hebben zo samen paal en perk gesteld aan de onveilige dakconstructie, die tijdens een flinke storm ook nog eens wegwaaide.
Aankloppen bij de gemeenteraad
Heeft u te maken met een bepaalde beslissing van de verhuurder waar u grote bezwaren tegen hebt of die tegenstrijdig zijn met eerdere afspraken die u heeft gemaakt (bijvoorbeeld: u krijgt toch geen vervangende woonruimte tijdens een grootschalige renovatie; uw wooncomplex gaat toch op de slooplijst; u dacht dat u vijf jaar in de woning mocht blijven maar u wordt al na twee jaar verzocht te vertrekken; u mag geen gebruik maken van een gemeentelijke verhuisregeling) dan kunt u aankloppen bij de gemeenteraad. U maakt dan gebruik van uw democratisch recht om direct aan de gemeenteraadsleden, wethouder of burgemeester te vertellen waarom u het ergens beslist niet mee eens bent. Ook kunt u suggesties doen voor een in uw visie betere aanpak. Verschillende mogelijkheden om op deze manier invloed uit te oefenen vindt u op de website van Amsterdam en Diemen.
Posten (bloggen/vloggen) op sociale media
Bent u fanatiek op de ‘socials’ en heeft u een grote schare volgers, vrienden en connecties op Twitter, Instagram, LinkedIn en/of Facebook, dan kunt u eventueel over uw huursituatie gaan posten (bloggen/vloggen) op sociale media. Dat moet bij u passen, maar op die manier kunt u een flinke deuk slaan in het publieke imago van de verhuurder. Wat de verhuurder er mogelijk toe beweegt om met u in gesprek te gaan. Posten gaat het beste met een flinke dosis humor en begeleidend beeld. Overdrijven mag, maar verspreid geen leugens of roddels want daarmee verzwakt u juist uw positie. Doe het posten dan ook altijd op eigen naam. U kunt zelfs een sociale media-groep beginnen met ‘medeposters’ over de huurderskwestie van uw keuze. Laat u eens inspireren door de Oostenrijkse Facebookpagina Wir fotografieren unser Essen – Residenz Seniorenheim / Krankenhaus (Wij fotograferen ons eten in het verpleeghuis of ziekenhuis’), met bijna 40.000 volgers, waar mensen foto’s uploaden van (belabberde) maaltijden in zorginstellingen.
Demonstreren
In de woningsector zitten inmiddels zo veel mensen in de knel, dat er steeds vaker demonstraties en protestmarsen worden georganiseerd, lokaal, regionaal en landelijk. Hoewel het misschien zinloos lijkt om als eenling zo’n demonstratie bij te wonen, geldt toch: hoe meer mensen er zijn, hoe sterker de beeldvorming, hoe groter de invloed. Ga dus toch, al is het maar tien minuten alleen bij de start van de manifestatie, want dan worden de foto’s gemaakt en de aantallen geteld. Neem iemand mee voor de gezelligheid en plak er meteen een dagje-uit aan vast. Demonstraties worden altijd aangekondigd via sociale media.
Net zo daadkrachtig als kopers: huurders Daphne Paris en Cok Oostveen over het klappen van de zweep
“Soms heb je zelf niet door hoeveel je eigenlijk hebt bereikt”
Huurder Daphne Paris woont in een schattige woning met tuin in Amsterdam Oost. Het huis staat in een zogenaamd ‘tuindorp’, een fijne groene buurt met veel perkjes en parkjes. Het is trouwens te danken aan actieve bewoners dat deze buurt er überhaupt nog is want alles moest tegen de vlakte. Door kordaat optreden van bewoners is een groot deel van de oorspronkelijke woningen in de mooie wijk behouden gebleven. Daardoor genieten vele sociale huurders van een mooie omgeving.
In de tijd van geplande afbraak woonde Daphne er nog niet. Ze begreep van andere bewoners dat er informatieavonden waren over de geplande afbraak en vindt het nog altijd inspirerend hoe bewoners met elkaar een plan de campagne bedachten, inclusief ludieke acties, om de woningen te redden van de sloophamer.
Toen er jaren later een informatieavond werd georganiseerd over het groot onderhoud van de woningen (toen sloop van de meeste woningen van de baan was), besloot zich ze bij de groep van actieve bewoners aan te sluiten: “Er ging een wereld voor me open. Er zijn zoveel dingen waar je als individuele huurder niet aan denkt – ook omdat je ze gewoon niet kunt weten – en die wel belangrijk zijn voor jouw woonsituatie. Zoals plannen voor groot of achterstallig onderhoud die iets aan de woning kunnen verbeteren, maar die ook veel onnodige overlast kunnen geven.”
Sinds twee jaar is Daphne voorzitter van de BC (bewonerscommissie) in haar wooncomplex. Er is ook een BC van huurders bij Rochdale. Samen gaan ze vieren dat de wijk straks 75 jaar bestaat.
Een BC vindt Daphne prettig omdat ze daarmee dichter op het vuur zit. “Omdat de verhuurder vaak als eerste met bewonerscommissies in gesprek gaat heb je een informatievoorsprong. En omdat onze buurt vrij hecht is, bijna een dorp van ons-kent-ons, wordt nieuws snel doorgegeven aan mensen in de hele wijk.”
Een BC bestaat uit bewoners die op vrijwillige basis in gesprek gaan met de verhuurder en medebewoners om mee te praten over allerlei huurderszaken. Dat kan gaan over veiligheid, betaalbaarheid, kwaliteit en woonzekerheid. De kunst van een leuke BC is volgens Daphne: gezelligheid. Daphne: “In een BC zitten en in gesprek zijn met de verhuurder is wel iets van de lange adem. Vaak moet je lang volhouden om iets gedaan te krijgen, het gaat stapje voor stapje met kleine resultaten vooruit, en dat voelt soms heel stroperig, al besef je zelf vaak niet hoe veel je eigenlijk wél hebt bereikt.”
En hoe krijg je het dan gezellig? Daphne: “Een BC moet nooit aanvoelen als corvee. Je kunt met elkaar gaan eten. Of zorg anders dat er tijdens overleggen altijd lekkere koekjes of snacks op tafel staan. En vergader niet langer dan 1,5 uur. Je doet het vrijwillig, dus het moet behapbaar blijven. Geef iedereen in de BC een rol die zij of hij leuk vindt – de een vindt het leuk om dingen uit te zoeken, de ander vindt het leuk om met buren te praten, weer iemand anders houdt van foto’s maken voor sociale media. Dan krijgt iedereen er energie van. En doe daarnaast ook iets anders met elkaar. Wij hebben bijvoorbeeld een kledingruilcirkel en een soort ‘tuintjesservice’. Als je het gezellig hebt en je wordt een hecht team, dan sta je sterker in de gesprekken met de verhuurder.”
Een andere waardevolle tip van Daphne is om de lat niet te hoog te leggen: “Verwacht niet dat je alle problemen in de huursector zult oplossen en reken er ook niet op dat je alle bewoners meekrijgt. Je doet het voor juist de kleine successen en voor de mensen die het waarderen. Daarom moet je ook positief blijven en het zoeken in waar je lol in hebt. Onze BC heeft bijvoorbeeld tijdens de kerstdagen in alle hofjes een klein verlicht kerstboompje gezet met de groetjes van ons, zodat de hele buurt kon genieten van wat extra kerstsfeer. Dat draagt bij aan de sociale cohesie en verlaagt meteen de drempel voor bewoners om ook bij de BC te komen.”
“Alle bewoners weten ons te vinden, wij zijn de ogen en oren van de wijk”
Huurder Cok Oostveen woont in een tweekamerwoning met zolderkamer en balkon in de Pijp. Ook in zijn buurt is het aan bewonersacties te danken dat het karakteristieke Amsterdamse karakter behouden bleef, precies de ‘typische Pijp-sfeer’ waar huizenkopers nu bereid zijn om er soms miljoenen euro’s voor neer te tellen. In de jaren zeventig en tachtig moest de wijk namelijk – u raadt het al – tegen de vlakte om ruimte te maken voor de metrolijn en een geplande supersnelweg door het hart van de stad. Minstens de helft van de inwoners had moeten vertrekken naar elders volgens de planologen en beleidsmakers: het overloopbeleid. Dankzij vele bewonersacties is de Pijp de wijk gebleven waar liedjes over worden gemaakt.
Cok noemt zijn bewonersactivisme een aangeboren afwijking, hij is een “geboren luis die houdt van pelsen”. Vanaf het moment dat hij zijn eerste zelfstandige huurwoning kreeg, begin jaren zeventig, toevallig ook in de Pijp, sloot hij zich aan bij de ‘Bond van huurders in de Pijp’. Cok: “In die tijd was dat veel gewoner, elke Amsterdamse buurt had wel een eigen actiegroep die in verweer kwam tegen het asociale sloopbeleid van de gemeente. In de Pijp moest alles gaan wijken voor asfalt en flats – natuurlijk kwam daar heel veel verzet tegen en gelukkig hebben de bewoners die strijd gewonnen. Daarnaast voerden we actie voor onder andere ‘Ferdinand Bol Autovrij’, dat pas zo’n 45 jaar later werd gerealiseerd.”
Sinds die tijd is Cok altijd actief gebleven als buurtbewoner, deelraadslid en huurder, onder andere als voorzitter van een BC. Cok: “Woningnood en wooncrisis zijn niet nieuw, het is al veertig jaar ellende. Nu is het wel erger dan toen omdat veel niet meer is toegestaan. Een kamertje driehoogachter huren bij je tante, zodat jij op jezelf kon en zij een extra zakcentje had, of tijdelijk een zolderkamer betrekken omdat je huwelijk op de klippen lag: destijds was dat heel normaal, nu wordt daar vanuit de verhuurder en de gemeente een stokje voor gestoken, op straffe van uitzetting.”
‘Dossieropbouw’ is volgens Cok één van de sterkste instrumenten van een BC. Cok: “Het betekent dat je alles noteert, vastlegt en documenteert, mails, brieven, foto’s plus – heel belangrijk – alle kleine incidenten waarvan je eigenlijk denkt ‘nou ja laat maar zitten’, maar die als opsomming op een bijgehouden lijst sterk bewijs zijn van een patroon. Als er echt een langdurig probleem speelt, met name bij ernstige overlast en/of drugsproblemen, kan een goed en volledig dossier de doorslag geven tot een oplossing. Ook bij ernstige gebreken is het slim om als bewoners harde bewijzen in handen te hebben, zo van: jawel, er is hier wél sprake van schimmel, kijk maar op deze foto’s die we nu twee jaar lang hebben bijgehouden. Dat zet de verhuurder voor schut en vaak ook voor het blok.”
Vergeleken met de meeste andere bewoners is Cok wel wat fanatieker als huuractivist. Zo heeft hij zijn huurwoning zelf van het gas gehaald en verduurzaamd omdat de verhuurder dat niet doet, en ook strijdt hij al jaren voor woongebruik van de zolderkamers (in plaats van alleen opslaggebruik). Hij is wekelijks te vinden bij een flitsactie van actiegroep Niet te Koop, hij schrijft artikelen voor de Arcade-nieuwsbrief en is al met al een bekende ‘buurtvigilant’. Dat komt door zijn gevoel voor rechtvaardigheid. Cok: “Elk mens heeft recht op fijn wonen, niet alleen kopers en dure huurders. Als samenleving moeten we het verschil tussen huurder en koper gaan beslechten, we zijn allemaal bewoner. Het wrange is dat huurders vaak worden gezien als ‘losers’ die geen geld hebben voor een koopwoning, terwijl ze juist een veel groter deel van hun inkomen kwijt zijn aan woonlasten. Dat zou ik graag anders zien en daar strijd ik voor.”
