Categorie: Werkgroepen

Advies Huurverhoging 2019

Arcade heeft 6 februari 2019 een huurverhogingsvoorstel van De Key en Lieven de Stad BV ontvangen. Arcade heeft daar advies over uitgebracht. Hierbij een samenvatting van dat advies.

Betaalbaarheid is een belangrijke pijler

De Key moet de gemiddelde huurverhoging moet beperken tot de inflatie

Vanwege de grote opgaven waar De Key voor staat en de hoge bijdragen aan verhuurderheffing en belastingen, zegt De Key dat er geen ruimte is om Arcade tegemoet te komen in haar advies om de huurverhoging voor 2019 te matigen. De Key stelt dat zij genoodzaakt is vast te houden aan het huidige huurbeleid.

Deze stellingname wordt niet onderbouwd door cijfers en is niet te controleren. Hiervoor heeft Arcade informatie nodig, zoals de prospectieve informatie (dPi) van De Key. Deze heeft Arcade niet ontvangen.

Tijdens het Regulier overleg van februari is de visie op de financiële ruimte bij De Key gedeeld met Arcade. Arcade heeft de juistheid of onjuistheid van deze informatie niet kunnen vaststellen en zich niet kunnen voorbereiden en/of deskundigheid kunnen inhuren om een en ander te duiden. Ook is er is tijdens het betoog allen iets over de ratio’s van de Daeb tak gedeeld, de administratieve niet-Daeb tak en Lieven de Stad BV zijn buiten beeld gebleven.

De Autoriteit Woningcorporaties heeft in haar Integrale Oordeelsbrief 2017-2018 van 27 juni 2018 geoordeeld dat de financiële positie van De Key aanmerkelijk is verbeterd: “De vermogens- en liquiditeitsratio’s voor zowel de Daeb als voor niet-Daeb tak zijn inmiddels ruim boven de normen zoals door het Aw en het WSW gehanteerd”.

Arcade is van oordeel dat waar De Key de voorgestelde huurverhoging als noodzakelijk presenteert zij dit niet onderbouwt. Verder vindt Arcade dat de huurverhoging wordt ingegeven door de keuzes en het beleid van De Key zelf. Volgens de Indicatieve Bestedingsruimte Woningcorporaties (IBW) van 2018 is er namelijk wel ruimte voor huurmatiging bij De Key.

De Key moet de oproep van minister Ollongren, de Woonbond en Aedes om het sociaal huurakkoord volgen

Arcade voelt zich gesteund door de circulaire van de minister waarin zij de corporaties oproept om dit jaar al uitvoering te geven aan het sociaal huurakkoord tussen Aedes en de woonbond. Zij roep de corporaties op om vooruitlopend op de wetswijziging beleid te voeren die de betaalbaarheid verbetert en de gemiddelde huurverhoging te beperken tot inflatieniveau. De Woonbond en Aedes, de branchevereniging van woningcorporaties waar De Key lid van is, hebben dezelfde oproep gedaan. Volgens het huurakkoord kan tot 1 procent boven de maximale huurverhoging worden toegestaan op voorwaarde dat het gemotiveerd wordt. Daar komt bij dat na afweging van belangen hierover gezamenlijke afspraken worden gemaakt met de huurdersorganisatie en zo nodig de gemeente en dat die afspraken worden vastgelegd.

Arcade vindt dat De Key de noodzaak van een hogere gemiddelde huurverhoging dan inflatievolgend onvoldoende heeft gemotiveerd en de oproep van de minister niet opvolgt.

Voorstel verdeling van de huurverhoging voor gereguleerde contracten

Arcade heeft geen bezwaar tegen een huurverhoging van 1.6% voor tijdelijke huurcontracten In Amsterdam en Diemen. Arcade kiest binnen de haar gestelde grenzen voor de tweede aftoppingsgrens om zodoende voor meer huurders de huurverhoging te beperken in Amsterdam en Diemen. Arcade vindt dat De Key de huurverhoging voor alle Zandvoortse huurders (zowel de sociale als vrije sector huurders) moet beperken tot inflatie.

Aanpassingen voor 2019 op het huurbeleid

De huurverhoging moet worden afgetopt op de huurliberalisatiegrens

De techniek van de verhuurderheffing brengt met zich mee dat De Key een financieel voordeel kan behalen door huren door de liberalisatiegrens te laten schieten. Het gevolg is dat De Key de huurders die dit treft in financiële problemen kan brengen. Deze huurders moeten zelf in actie komen om de gevolgen ongedaan te krijgen. Er kunnen huurders tussen zitten die daar om welke reden dan ook niet toe in staat zijn.

De Key is niet op de hoogte van de financiële positie van haar huurders en of zij in aanmerking komen voor huurtoeslag. Arcade vindt dat de privacy van huurders gewaarborgd moet worden en wil haar huurders daarin beschermen. 

Huurders van alle vrije sector huurwoningen (Amsterdam, Diemen en Zandvoort) moeten een inflatievolgende huurverhoging van 1.6% krijgen

Sinds de Daeb/niet-Daeb vastgoedscheiding zijn de vrije sectorhuurwoningen ondergebracht in de administratieve niet-Daeb tak van de Toegelaten Instelling dan wel Lieven de Stad bv. Verleden jaar waren de ratio’s van beide niet-Daeb takken prima op orde en de vooruitzichten uitstekend. Bovendien mag verondersteld worden dat ten tijde van het afsluiten van de huurcontracten, de huren marktconform waren. De Key heeft al jaren het beleid dat de huren in de vrije sector meelopen met het hoogste percentage in de sociale sector. Dit is voor veel huurders uiteindelijk niet meer op te brengen met als gevolg dat zij hun huizen uitgedreven worden. Een betaalbaar alternatief zal voor vele vrije sector huurders niet voorhanden zijn.

De Key moet geen gebruik maken van de inkomensafhankelijke huurverhoging

Arcade is geen voorstander van inkomensafhankelijke huurverhogingen. Voor deze groep huurders zijn nauwelijks tot geen alternatieven beschikbaar, dus wordt het doel voorbij geschoten. Er wordt te weinig rekening gehouden met terugval van inkomen waardoor huurders op enig moment in de knel kunnen komen.

Reactie op de bijlage

Beperk de huurverhoging van huurders van onzelfstandige woningen tot inflatie

 

Beperk de huurverhoging van huurders met collectieve contracten voor woningen of kamer tot inflatie

Arcade ziet geen reden om huurders met collectieve contracten anders te behandelen dan andere huurders van De Key. In potentie worden deze huurders uit hun woningen gedreven als zij jaarlijks de maximum toegestane huurverhoging krijgen. Arcade vindt dit een ongewenste ontwikkeling.

Aanvullende adviezen

Zie af van een huurverhoging voor complexen waar significant achterstallig onderhoud is geconstateerd totdat dit is verholpen

Arcade constateert dat bij achterstallig onderhoud sprake is van gebrekkige dienstverlening waardoor het woongenot van de huurders wordt aangetast. De Key zou de hand in eigen boezem moeten steken en dientengevolge huurverhogingen voor de huurders die het aangaat, achterwege moeten laten. Zo’n huurbevriezing zou een stimulans voor De Key moeten zijn om met voorrang bij deze complexen het achterstallig onderhoud weg te werken en liefst tegelijkertijd verbeteringen aan te brengen.

In de ‘Integrale oordeelbrief 2017-2018 van de Autoriteit Woningcorporaties (Aw)’ wordt geconstateerd dat “de investeringen in woningverbetering soms achterblijven en voor wat betreft de verduurzaming nog relatief bescheiden zijn”. Arcade voelt zich hierdoor gesteund in haar standpunt inzake achterstallig onderhoud.

Beperk de gemiddelde huurverhoging tot inflatie

Arcade heeft in het verleden meerdere malen aandacht gevraagd voor huurders die financieel in de knel zijn gekomen of dreigen te komen door jarenlange huurverhogingen. Het matigen van de jaarlijkse huurverhoging beschermt huurders het beste tegen betaalbaarheidsproblemen. Corporaties gebruiken de huurverhoging als instrument om doorstroming in de woningvoorraad te bevorderen. Huurders hebben in deze overspannen woningmarkt namelijk weinig alternatieven om te verhuizen.

Maak een bijsluiter en stuurt die mee met het huurverhogingsvoorstel

Arcade is van mening dat bij de aankondiging van de huurverhoging De Key een bijsluiter over het gevoerde huurverhogingsbeleid moet meesturen. De huurder kan dan controleren of de huurverhoging al dan niet terecht is. Daarin zou ook aangegeven moeten worden onder welke omstandigheden en op welke manier huurders zich kunnen wenden tot De Key als zij problemen ondervinden ten aanzien van de betaalbaarheid van hun woning. De Key zou ook de regels over het Amsterdamse woonlastenakkoord mee kunnen sturen.

Arcade heeft over de bijsluiter in de twee voorgaande jaren geadviseerd om informatie over mogelijke knelpunten bij betaalbaarheid op te nemen. Dat advies is toen niet opgevolgd.

Stel op korte termijn en in overleg met Arcade een geschillenregeling op voor geschillen die het gevolg zijn van de uitvoering van het huurbeleid

Huurders kunnen bij geschillen inzake de huurverhoging alleen terecht bij de Huurcommissie indien het de wettelijke kaders betreft. Voor mogelijke geschillen inzake de huurverhoging die te maken hebben met het interne huurbeleid van De Key kunnen de huurders nergens terecht. In het verleden hebben huurders van de Buyskade, Van Noordtkade en Valkhof zich gewend tot Arcade met klachten over onterechte huurverhoging. Daarop heeft Arcade de directie verzocht om deze onterechte huurverhogingen terug te draaien. Dit is ongemotiveerd afgewezen door De Key. Daarom dringt Arcade nu sterk aan om op korte termijn een geschillenregeling in te stellen die uitgevoerd wordt door een onafhankelijke geschillencommissie.

Lieven de Stad beperk de gemiddelde huurverhoging te beperken tot inflatie

De Key heeft in het kader van de vastgoedscheiding en de oprichting van Lieven de Stad de toezegging gedaan dat Lieven de Stad hetzelfde beleid, met inbegrip van het huurbeleid, voor huurders gaat voeren als bij Woonstichting De Key. Arcade is van mening dat huurders van Lieven de Stad geen nadeel mogen ondervinden van het feit dat hun verhuurder niet langer een Toegelaten Instelling is maar een op winst gerichte commerciële onderneming. De directeur van Lieven de Stad, de heer Ilsink is het met deze stellingname eens, zo heeft hij ons tijdens een gesprek verleden jaar bevestigd.

Arcade zal dit advies daarom integraal doorsturen naar Lieven de Stad als reactie op het huurverhogingsvoorstel van Lieven de Stad.

Conclusie en verzoek

Arcade doet een dringend beroep op De Key en Lieven de Stad om de huurverhoging voor 2019 te matigen tot gemiddeld inflatievolgend en alle adviezen op te volgen. Arcade vindt dat De Key onvoldoende gemotiveerd heeft waarom de gemiddelde huurverhoging inflatievolgend + 1 procent zou moeten zijn. De financiële onderbouwing ontbreekt en Arcade is niet in staat gesteld om met behulp van recente dPi informatie zelf tot een oordeel te komen.

Bewoners, bewonerscommissies en Arcade beginnen ongeduldig te worden: waar blijven de concrete plannen van de Key?

Wie de blogs en tweets van Leon Bobbe, de directeur van De Key, volgt kan het wel raden: Volgens Bobbe verkeert De Key opnieuw in zwaar financieel weer; de belastingen stijgen (met name de vennootschapsbelasting en verhuurderheffing), de bouwkosten stijgen dramatisch, en de huren stijgen lang zo hard niet mee. De energietransitie vergt grote investeringen van sociale corporaties, die de Key niet heeft, volgens Bobbe.

De overheid wil de corporaties hier niet in ondersteunen, dus blijven er vraagtekens over. (Zie ook dit artikel van de woonbond “Verduurzamen huursector kan als de politieke wil er is“)

Dit betekent dat De Key de plannen voor een ambitieuze energietransitie weer in de ijskast aan het zetten is (zie hier een samenvatting van het Plan van Aanpak Energietransitie van De Key). Herbezinning vindt plaats op kleine ingrepen die een beetje energetisch soelaas kunnen bieden. Welke dat worden, is nog niet duidelijk.

Arcade heeft te horen gekregen dat nu opnieuw alles bekeken wordt, dat er waarschijnlijk eind maart, begin april een aparte nota zonnepanelen zal komen, en dat eind april bekend zal worden welke plannen de komende tijd echt op de rit gezet zullen worden. Zodra wij meer weten, hoort u meer van ons.

De Werkgroep Energietransitie van Arcade volgt dit proces nauwlettend, kan altijd nieuwe leden gebruiken en wij zijn nu vooral bezig onszelf wat deskundiger te maken rond de thema’s energietransitie in corporatieland en de stad Amsterdam. Heeft u interesse on hieraan mee te doen? Stuur dan een e-mail naar info@hvarcade.nl met als onderwerk ‘Werkgroep Energietransitie’.

Maar allereerst gaan we natuurlijk met veel energie meelopen met de Klimaatmars 10 maart op de dam in Amsterdam. Het moet daar zo warm worden van alle mensen dat de gloed ervan tot in Den Haag voelbaar wordt.

Globaal, nationaal, stedelijk

De aarde warmt steeds meer op ten gevolge van CO2 in de atmosfeer door met name industriële veeteelt, ontbossing en het gebruik van fossiele brandstoffen. Het ontwerp voor een nationaal klimaatakkoord ligt klaar om in 2020 in werking te treden. Nederland wil in 2030 de uitstoot van CO2 met ten minste 49 procent verminderd hebben. Amsterdam wil voor 2050 een aardgasloze stad zijn.

Dat betekent dat voor het jaar 2050 alle Amsterdamse huizen van het aardgas af moeten. De overheid rekent erop dat woningcorporaties het voortouw nemen. De zeven Amsterdamse woningcorporaties hebben een hoofdrol en komen als eerste op het toneel van de energietransitie. Als zij samen de klus klaren, zijn in Amsterdam 60% van alle Amsterdamse huurwoningen van het gas af. De Key hoort daarbij.

Wat is energietransitie van woningen?

Simpel gezegd: woningen moeten eerst goed geïsoleerd worden, voordat er een alternatieve energiebron voor gas kan worden toegepast, waarna de woning van het gas wordt afgekoppeld.

Van het isoleren van bestaande flatwoningen zijn nog niet veel voorbeelden. Alternatieve energiebronnen zijn er legio; uiteenlopend van zonne-energie, wind, stadsverwarming tot warmte gebruik van riool, grachten of diepere aard/grondwaterlagen via warmtepompen.

Wat doet De Key aan energietransitie?

Op dit moment wordt alle nieuwbouw gasloos en energieneutraal opgeleverd, met zonnepanelen standaard op het dak. Voor haar al bestaand woningbezit heeft het Platform Energietransitie van De Key een Plan van Aanpak (PvA) geschreven. Dat PvA is een soort startnotitie en verkenning van de richting die De Key uit wil. Het is geschreven op basis van de portefeuillestrategie van haar woningbezit, de routekaart van Aedes (branche-organisatie van de woningcorporaties) en de visie die De Key tot nu toe heeft om de energietransitie toe te passen op haar huurwoningen. Hierbij een samenvatting van het stuk.

Bijdrage en standpunt Arcade

Arcade is uitgenodigd door De Key om deel te nemen aan het Platform Energietransitie van De Key. Namens Arcade nemen twee bestuursleden van Arcade (Harrie Houtbeckers en Bob Soer) hieraan deel. Bij het platform zitten namens De Key de verantwoordelijk procesmanager voor Energietransitie en de medewerker Communicatie, verantwoordelijk voor het betrekken van medewerkers van De Key en huurders. Zij geven richting aan het beleid van De Key op gebied van energietransitie en doen voorstellen aan de directie hierover.

Arcade heeft momenteel de rol van actieve kritisch toehoorder. Het PvA bevat op dit moment nog geen concrete voorstellen. Zodra deze er wel komen; als eerste over zonnepanelen, ongeveer eind maart dit jaar, zal Arcade officieel een advies uitbrengen.

Arcade ziet het als een grote uitdaging om bewoners(commissies) op een volwaardige manier te (laten) betrekken, vanaf het moment dat de plannen per complex worden uitgedacht.

Veel van die concrete plannen zullen neerkomen op een soort van renovatie/groot-onderhoud. Arcade heeft in haar feedback op het PvA benadrukt dat bij renovatie de Amsterdamse Kaderafspraken uitgangspunt dienen te zijn voor het betrekken van Arcade en bewoners(commissies) bij de plannen van De Key. Gezien veel ervaringen tot nu toe tussen De Key en bewonerscommissies (BC-s), heeft Arcade haar bezorgdheid uitgesproken dat bewonersparticipatie teveel achteraf en als communicatiesmeermiddel zal worden ingezet. De Key heeft verzekerd dat deze zorgen onterecht zijn.

Volgens Arcade, de twee grote dilemma’s in het PvA energietransitie van De Key

  1. De Key heeft globaal de kosten berekend en die bedragen maar liefst 1 miljard tot 2050. Om dat op te hoesten wil De Key zoveel mogelijk gaan verkopen. Arcade wil juist de uitverkoop van sociale huurwoningen zoveel mogelijk beperken en eigenlijk stoppen. Er zijn er immers al te weinig. In plaats van verkoop ziet Arcade meer in een afschaffing van de verhuurdersheffing en dat de overheid voor financiële steun voor de energietransitie zorgt.
  2. Hoe oude woningen en grote eenheden met veel appartementen met name in de binnenring daadwerkelijk energieneutraal te krijgen? Zullen die investeringskosten wel tegen de besparing door minder energieverbruik opwegen? Zoals het PvA stelt: wanneer is sloop en nieuwbouw rendabeler dan grootse verbouwingen die niet opleveren wat je ervan mag verwachten? Arcade waarschuwt dat juist de bewoners van oude en minst energiezuinige complexen niet de dupe van deze plannen mogen worden.

Basisvisie Arcade

Energietransitie is noodzakelijk, huurders mogen daar niet de dupe van worden, en totale woonlasten ná de energietransitie mogen niet hoger worden. De Woonbond stelt zelfs dat de woonlasten door de energietransitie omlaag kunnen.

Waar mogelijk moeten huurders en BC-s met eigen voorstellen kunnen komen.

Waar mogelijk moeten als eerste zonnepanelen geplaatst worden: op de grotere complex-daken het liefst volgens de formule van de postcoderoos.

Werk samen in en met de gemeente en met andere corporaties.

Arcade-werkgroep Energietransitie

Sinds eind november 2018 draait de werkgroep energietransitie van Arcade.

De komende jaren zal deze werkgroep hard nodig zijn voor de ondersteuning van BC-s en de uitwerking van de visie van Arcade op onderdelen van de energietransitie. De werkgroep neemt deel aan excursies, verzorgt zelfs al wat voorlichting aan medewerkers van De Key over onze behoeftes en rechten bij de energietransitie en bewonersparticipatie daarbinnen. Feedback op het PvA van De Key is het eerste resultaat van deze werkgroep. Zonder actieve leden vanuit BC-s kan de werkgroep niet goed functioneren. Meld je aan om aan deze werkgroep deel te nemen door een e-mail te sturen naar info@hvarcade.nl met als onderwerp “Aanmelding werkgroep Energietransitie”.

Cursus/scholingsbeleid

November-december 2018 is door Arcade met hulp van de Woonbond een cursus georganiseerd voor BC-s over de overlegwet, rechten van BC-s, groot onderhoud en de energietransitie. Totaal hebben bijna 30 mensen daar enthousiast aan deelgenomen.

Voor de toekomst willen we zeker doorgaan met cursussen en scholing. In de volgende nieuwsbrief volgt hier meer info over.

Begin november heeft Platform Beeldende Kunst een brief aan de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties gestuurd, over ateliers in evaluatie Woningwet 2015. Met groot success, want sindsdien is er een motie Dik-Faber door de Tweede Kamer aangenomen over atelierruimtes, welke als reactie op de brief van Platform BK is ingediend tijdens de behandeling van de cultuurbegroting!

In het kort komt het erop neer dat er meer ruimte zou kunnen komen voor andere partijen – zoals atelierorganisaties – om het maatschappelijk vastgoed te kunnen gaan beheren. Uit de stenogram zijn deze woorden van de minister te lezen:“Ik wil wel met gemeenten en de andere overheden kijken hoe groot die behoefte is, welke partijen hierin een rol kunnen vervullen en of overheden daarmee afspraken kunnen maken en wat er dan van het Rijk in de regelgeving wordt verwacht.”

Joram Kraaijeveld, inhoudelijk directeur Platform BK:“Het is belangrijk dat ateliers als maatschappelijk vastgoed worden benoemd. Deze positionering van ateliers blijft ontzettend belangrijk in de verdere ontwikkeling van betaalbare atelierruimtes.

Het lijkt me goed dat de atelierorganisaties deze informatie meenemen in de gesprekken met de ambtenaren, wethouders en de kunstraden in hun gemeente. Zodra er nieuwe ontwikkelingen en behoeftes zijn, laat het vooral ook aan elkaar weten. Platform BK en de Kunstenbond komen graag in actie om de collectieve belangen te ondersteunen.”

Ateliers en atelierwoningen – Woningwet 2015  

De Amsterdamse woningcorporaties hebben eind vorige eeuw veel ateliers en atelierwoningen in bezit gekregen voor relatief weinig geld of zelfs een symbolische bedrag.

Dat leek destijds een goede waarborg om tot in lengte van jaren betaalbare ateliers en atelierwoningen voor beeldende kunstenaars beschikbaar te houden.

Helaas valt er de laatste jaren een forse teruggang in de beschikbare voorraad woon- en werkruimte voor kunstenaars waar te nemen.

De vorige regering heeft fors gesneden in het takenpakket van woningcorporaties en daartoe de Woningwet in 2015 ingrijpend gewijzigd. Dat was nodig vanwege enerzijds Europese regelgeving en anderzijds het rapport van de parlementaire enquêtecommissie die in 2014 onderzoek heeft gedaan naar misstanden in de sector. De corporaties moesten terug naar de kerntaak, namelijk het huisvesten van mensen die daar op eigen kracht onvoldoende toe in staat zijn. Daarnaast kon maatschappelijk vastgoed zoals ateliers tot de kerntaak gerekend worden, maar mocht er niet opnieuw in geïnvesteerd worden. De corporaties konden naar eigen inzicht besluiten of ze hun ateliers wilden behouden of zouden afstoten. 

Drie jaar na invoering van de herziene Woningwet kunnen we constateren dat de voorraad ateliers in Amsterdam fors gedaald is en dat van de gemeentelijke inzet om de bestaande voorraad ateliers en atelierwoningen zoveel mogelijk te behouden voor de doelgroep, niet veel terecht is gekomen.

Brief Platform Beeldende Kunst (PBK) 6 november 2018 aan minister Ollongren

Het Platform Beeldende Kunst heeft daarom begin november een brief gestuurd aan minister Ollongren in het kader van de evaluatie Woningwet 2015. De brief is hier online te lezen: Brief PBK. De kern van het betoog van het Platform is dat de voorraad ateliers onvoldoende beschermd is in de nieuwe Woningwet 2015. De constatering dat ateliers niet langer tot de kerntaak van de corporaties gerekend hoefde te worden, maakt nog niet dat ze geen maatschappelijke functie vervullen. 

Veel corporaties zijn gestimuleerd door de Woningwet om de ateliers een commerciële bestemming te geven of te verkopen. Die verdiensten komen niet te goede van nieuwe voorraad ateliers en atelierwoningen. Dat betekent weglek van maatschappelijk geld. De rekening wordt bij de gemeenschap neergelegd indien voorzien moet worden in nieuwe voorraad ateliers. Het Platform heeft minister Ollongren onder andere gevraagd om te onderzoeken in hoeverre de Woningwet gerepareerd kan worden zodat verdere afname van de voorraad ateliers voorkomen kan worden. 

Arcade steunt de brief van Platform Beeldende Kunst en volgt met veel belangstelling de ontwikkelingen. Het Platform Beeldende Kunst is één van de mede eisers in het beroep dat Arcade heeft ingesteld bij de rechtbank Amsterdam over de vastgoedscheiding van De Key. Dat beroep gaat mede over de voorraad ateliers bij De Key en de positie van de huurders. 

Met behulp van advocaat Henri Sarolea is een opmerkelijk resultaat bereikt voor een atelier waarvan het huurcontract na vijf jaar zou aflopen.

Het contract bepaalde dat het steeds met vijf jaar verlengd zou worden indien de kunstenaar uiterlijk twee maanden voorafgaand aan het contract te kennen zou geven te willen blijven huren. Het contract bepaalde ook dat De Key eerst een toets bij de CAWA, de Commissie voor Ateliers en (Woon)Werkpanden Amsterdam, zou aanvragen. De voorwaarde voor verlenging was dat ook de CAWA zou instemmen.

Dit voorjaar verliep de eerste termijn van vijf jaar af, maar het hele pand was inmiddels overgegaan naar Lieven de Stadt BV. Door Lieven de Stad BV werd de kunstenaar, die al per mail aangegeven had de ruimte graag te willen blijven huren, kort voor het einde van de huurtermijn benaderd met een huisbezoek waarin hem werd medegedeeld dat hij alleen nog in aanmerking kon komen voor een laatste contract van nog twee jaren en dat een CAWA toets niet nodig was voor dit contract. Als de huurder dit nieuwe contract geaccepteerd zou hebben, zou hij bij afloop 32 jaar oud zijn en te oud om nog als starter in de zin van de statuten te kwalificeren. De huurder (die destijds bij het afsluiten van het contract de Nederlandse taal nog niet machtig was) raakte in verwarring en vroeg advies aan Arcade.

Arcade twijfelde aan de rechtmatigheid van de opstelling van Lieven de Stadt BV. Ook als het voor twee jaar te tekenen contract daarna omgezet zou worden in een voor onbepaalde tijd, zoals Lieven de Stad reageerde, zou het nog altijd een achteruitgang betekenen voor de rechtspositie van de kunstenaar.

Voor bedrijfsruimte van deze soort betekent dit namelijk juridisch dat zowel verhuurder als huurder iedere maand kunnen opzeggen. De huurder kan wel bij de rechter maximaal voor één jaar ontruimingsbescherming aanvragen. Dit kan – als het verzoek toegewezen wordt – daarna nog twee keer herhaald worden , zodat de kunstenaar in het gunstigste geval dan nog drie jaar kan blijven zitten tegen een door de rechter vast te stellen huur. Maar ook in dit gunstigste geval betekent dit wel een lange periode van onzekerheid en het is ook zo dat de huurder zelf actie richting de rechter moet ondernemen binnen twee maanden na de dag waartegen officieel de ontruiming is aangezegd. De verhuurder moet daarbij op de hoogte zijn gebracht dat er een dergelijk verzoek bij de rechter ligt, om te voorkomen dat zij tot ontruiming overgaat zonder het oordeel van de rechter af te wachten.

Voor het bepalen van de toekenning van ontruimingsbescherming, en de eventuele duur daarvan maakt een rechter een afweging van de wederzijdse belangen. Omdat de statuten van de verhuurder hierbij veel gewicht in de schaal leggen vergroot dit aanzienlijk de kans dat de kunstenaar na twee jaar het veld zou moeten ruimen als Lieven de Stad tegenover hem zou staan. De Key heeft immers in de statuten bepaald dat zij er in de eerste instantie voor starters zijn. Dit beleidsprincipe wordt ook doorgetrokken naar kunstenaars.

Een contract voor onbepaalde tijd is daarom niet zo’n luxe optie als het lijkt.

Lieven de Stad deed geen moeite om dit allemaal aan de kunstenaar te vertellen. De CAWA werd tegelijkertijd afgedaan als een organisatie die vervelende regels voorschreef, en waar je als kunstenaar dus beter niet mee te maken kon hebben. Er werd door Lieven de Stad voor het twee jaar contract wel een kleine huurverlaging beloofd. De huurprijs was ten tijde van het afsluiten van het contract al aan de hoge kant, zelfs als men zou uitgaan van een commerciële huurprijs. Kunstenaars komen door deze hoge prijzen vaak in de moeilijkheden, en proberen hun atelier te delen of er zelfs te wonen.

Ooit was Lieven de Key de corporatie met relatief de meeste ateliers en atelierwoningen.

De oorzaak van hoge huur voor ateliers dateert uit 2013, toen de toenmalige directeur besloot dat De Key – destijds in financiële moeilijkheden door wanbeheer – in het merendeel van alle sociale en culturele activiteiten diende te snoeien , waaronder de betaalbare huur voor ateliers. Andere corporaties vonden toen dat zij niet achter konden blijven.

De Key maakt er geen geheim van dat zij tegenwoordig ateliers, net als winkelpanden als ‘gewoon’ bedrijfs-onroerend goed beschouwt, en dat zij in die hoedanigheid overgeheveld zijn naar Lieven de Stad om er eenkamerwoningen van te maken. Ondertussen vraagt zij waar mogelijk een commerciële prijs voor vastgoed dat voor weinig geld is verworven of met gemeenschapsgeld gebouwd.

Niet alleen door De Key, maar ook door ander corporaties zijn, zoals gebleken, veel ateliers bij leegkomen ‘omgekat’ naar een andere bestemming dan atelier, bijvoorbeeld als kantoor of zelfs als woning.

Dit zou kunnen verklaren waarom de voorraad van voor kunstenaars betaalbare ateliers, die de gemeente in stand wil houden als ‘ijzeren voorraad’, bij elke inventarisatie weer op magische wijze lijkt gekrompen.

De kunstenaar in kwestie heeft geluk gehad. Omdat hij eind 2017 een aankondiging had gehad van de overgang van zijn atelier naar Lieven de Stad, had hij op tijd, weliswaar indirect, maar op geldige wijze aangegeven dat hij in het atelier wilde blijven. Op een rechtszitting tussen Arcade en de Key bij de Autoriteit Wonen werd zijn zaak aan de orde gesteld. Hier verklaarde directeur Leon Bobbe ter plekke dat de bv Lieven de Stad de bepalingen uit het vijf jaar geleden met de corporatie De Key gesloten contract diende te respecteren. Dat maakte de zaak gemakkelijk waardoor er geen procedure nodig was om Lieven de Stad aan het contract te houden. Overigens zou volgens de advocaat in een procedure de kunstenaar zeer sterk gestaan hebben.

Arcade raadt iedere kunstenaar aan om nog eens goed naar zijn of haar contract te kijken. Als er sprake is van een CAWA clausule is het zaak om tijdig aan te geven dat je de huur wilt verlengen.

Alice van der Niet
Bestuurslid huurdersvereniging Arcade

door BC Zomerdijk, juni 2018

Een stukje geschiedenis

Begin jaren dertig raakte de architect Piet Zanstra geïnspireerd, toen hij bij zijn kunstenaarsvrienden in Parijs de atelierwoningen van Le Corbusier bezocht. Eenmaal terug in Nederland heeft hij samen met de architecten Giesen en Sijmons de handen ineen geslagen en realiseerde in 1934 het atelierwoningencomplex van Nederland. Er was veel behoefte aan woon-/werkruimte voor kunstenaars en mede dankzij wethouder Publieke Werken De Miranda, heeft de gemeente Amsterdam ingestemd met de bouw van dit complex, aan de rand van het Plan Zuid van Berlage, met een speciaal tarief voor de erfpacht voor dit prachtige particuliere initiatief.

Het complex met 32 atelierwoningen aan de Zomerdijkstraat in de Rivierenbuurt was voor die tijd een uniek project en is een sleutelwerk in de Nederlandse architectuur. Er zijn 24 schildersateliers met grote raampartijen op het noorden en acht beeldhouwateliers met openslaande hoge deuren aan de straatkant. Het complex heeft een rijke cultuurhistorie door bewoners als kunstenaar en schrijver Jan Wolkers, beeldhouwer en verzetsstrijder Gerrit van der Veen en de oprichtster van het Nationaal Ballet Sonia Gaskell, die er balletles gaf aan leerlingen als Audrey Hepburn en Wim Sonneveld. Sinds 1988 heeft dit gebouw de status van Rijksmonument. Er wonen en werken beeldend kunstenaars, die zorgvuldig geselecteerd en voorgedragen worden door de gemeente Amsterdam.

Het Zomerdijkstraatcomplex is in 1987 voor fl. 950.000,- aan de gemeente Amsterdam verkocht. Vervolgens is in 1990 het complex voor het symbolische bedrag van één gulden overgedragen aan Woningcorporatie Lieven de Key, met belofte tot behoud van atelierfunctie. Het pand werd vervolgens uit publieke middelen voor drie miljoen gulden gerenoveerd. Deze renovatie is uitgevoerd door architect Bertus Mulder in overleg met Bureau Monumenten Amsterdam en heeft ondertussen ook de monumentale status gekregen. De atelierfunctie van dit complex staat bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) uitvoerig beschreven.

Beleidswijzigingen

Sinds de oplevering rustte op dit pand de unieke bestemming Wonen-Atelier. Een aantal generaties kunstenaars heeft hier ongestoord kunnen wonen en werken. Sinds 2011-2012 zijn er echter beleidswijzigingen doorgevoerd die het complex en zijn bewoners direct treffen. Zo schrapte De Key kunstenaars en senioren als specifieke doelgroep en ging over tot verkoop van seniorencomplexen, ateliers en atelierwoningen. Een groot aantal woon en werkpanden in bezit van de gemeente zijn eind vorige eeuw voor een symbolisch bedrag overgedragen aan Lieven de Key. Ook veranderde stadsdeel Zuid de originele bestemming Wonen-Atelier (WA) in  Wonen (W). Verkoop en splitsen van de sociale voorraad was mogelijk door de afspraken tussen gemeente, corporaties en de Huurdersvereniging Amsterdam in Bouwen aan de Stad 1 en 2. Dit betekent onder andere dat corporaties een uitzonderingspositie innemen en er geen strenge voorwaarden worden gesteld aan het afgegeven van een splitsing vergunning. Ook ontbreekt het toezicht op de gemaakte afspraken. Tevens werden de wooncorporaties door de Woningwet gedwongen hun bezit op te delen in Daeb- en niet-Daeb en een deel van hun bezit te vermarkten.

Volgens De Key heeft het vorige Arcadebestuur met bovengenoemde beleidswijzigingen ingestemd. Het toenmalige advies van Arcade heeft de Key geïnterpreteerd als positief: een interpretatie waar het huidige bestuur van Arcade nog steeds haar vraagtekens bij zet (zie Arcade advies complexstrategie 05-2018). De zittende huurders van de Zomerdijkstraat hadden in 2012 geen actieve bewonerscommissie waardoor er geen duidelijke communicatie tussen De Key, Arcade en de kunstenaar-huurders plaats kon vinden.

Verkoop in het complex

In 2012 trokken de bewoners aan de bel toen - tot hun verbazing - de atelierwoningen te koop werden aangeboden als appartementen, ook aan de zittende huurders. Eén van de bewoners ging naar het stadsdeel Zuid in de veronderstelling dat op het pand nog de bestemming Wonen-Atelier (WA) rustte en kreeg van het stadsdeel een papieren afgifte van het bestemmingsplan, waarop de bestemming WA inderdaad nog gewoon aangegeven stond. Later bleek dat het een ‘oude’ versie betrof. De gemeente had zich vergist, wat op z’n minst verwarrend was.

Voor de meeste zittende kunstenaar-huurders is koop geen optie, omdat het vaak ZZP-ers zijn met wisselende inkomsten en het afsluiten van een hypotheek niet mogelijk is. Het gevolg is dat dit unieke complex, dat met veel overheidssteun door De Key is aangeworven en gerenoveerd, dreigt te verworden tot een beleggingsobject voor zowel de corporatie als de huidige en toekomstige eigenaren.  Zo komt er een einde aan een langdurige culturele traditie en dat moet volgens de kunstenaars en buurtbewoners met man en macht voorkomen worden. Door de stalen constructie is dit complex ook nog eens gevoelig voor geluidsoverlast en het is problematisch om in zo’n gehorig pand werkende kunstenaars en (rustzoekende) kopers samen te voegen.

De voorgenomen verkoop van de atelierwoningen staat volgens de kunstenaars haaks op de ambities en het beleid van de gemeente om Amsterdam internationaal als creatieve stad te positioneren. De in 2013 opnieuw geregistreerde bewonerscommissie Zomerdijkstraat heeft veel brieven naar politici, De Key en andere belanghebbenden verstuurd, ingesproken in raadsvergaderingen en vergaderingen van stadsdeel Zuid. Gemeentepolitici van de PVDA, SP, Groenlinks, CDA en D66 zijn op bezoek geweest en we hebben geparticipeerd met ‘Open ateliers’ en ‘Open monumentendag’. Boekhandel Jimmink heeft in de Rivierenbuurt het initiatief genomen voor een handtekeningenactie tot behoud van de atelier-woonfunctie van dit complex. De buurtbewoners hebben aangegeven dat zij het ook als een meerwaarde voor hun buurt ervaren, dat de atelier-woonfunctie van dit cultuurhistorische pand behouden blijft. Een aantal politici van stadsdeelcommissie Zuid heeft tijdens verschillende commissievergaderingen aangegeven dat zij de consequenties van deze bestemmingswijziging niet heeft voorzien: hierdoor verdwijnt een cultuurhistorische plek “met eenkloppend hart” uit de buurt. Ook in de gemeenteraad is, als reactie op onze inspreekteksten, een mea culpa geuit. Bureau Monumentenzorg Amsterdam heeft aangegeven dat zij in haar advies, voorafgaande aan de bestemmingsplanwijziging, onvoldoende aandacht heeft geschonken aan de consequenties voor dit Rijksmonument.

Als bewoners hebben wij gezocht naar oplossingen om het historische karakter van het gebouw te behouden. Wij hebben onder andere contact gezocht met de stichting Diogenes, die garant staat voor behoud van de atelierfunctie en het monumentale karakter van het gebouw. De stichting was geïnteresseerd in de aankoop van het hele complex. Het is helaas niet tot een verkoop gekomen omdat partijen, na serieuze onderhandelingen, het niet eens konden worden over de prijs. Woonstichting De Key geeft als reden tot gestaakte verkoop aan dat zij de wettelijke verplichting ‘streven naar winstmaximalisatie’ na moeten leven. Ook is een overleg met Stadsherstel Amsterdam voorlopig op niets uitgelopen. Door een ongelukkige samenloop en door misverstanden is de culturele waarde van het pand onvoldoende beschermd.

https://www.arcam.nl/atelierwoningen-aan-de-zomerdijkstraat/

Tussen wal en schip

Gezien de dubbele functie van atelierwoningen vallen wij  in de gemeentelijke organisatie steeds tussen wal en schip: vallen we onder de commissie Wonen of onder de commissie Cultuur?  Op beide fronten heeft de bewonerscommissie steun gezocht voor het behoud van de woon-/werkfuncties van het complex. De wethouder van Wonen, Laurens Ivens, heeft uitgezocht hoeveel het zou kosten de bestemming terug te draaien naar  Woning-Atelier. Dit bedrag is een publiek geheim, maar volgens de leden van de toenmalige oppositie PvdA en Groenlinks niet onoverkomelijk. Een motie van deze partijen heeft het in de raad niet gehaald. Hopelijk lukt het in de komende bestuursperiode wel, nu deze partijen deel uitmaken van de coalitie.

Opmerkelijk is dat wèl een aanzienlijk bedrag uit de begroting van Volkshuisvesting is doorgesluisd naar het Broedplaatsenbeleid, met de uitdrukkelijk vermelding dat deze middelen niet mochten worden ingezet voor behoud van onder andere een ateliercomplex als de Zomerdijkstraat. De voormalige wethouder van Cultuur, Kasja Ollongren, gaf tijdens een raadsvergadering duidelijk te kennen dat ze niet wilde investeren in ‘oud’, maar in ‘nieuw’.

Het is in onze ogen zonde om cultuurgeld alleen in tijdelijke broedplaatsen te investeren – gericht op gebiedsontwikkeling. Door onze ervaringen pleiten wij ook voor meer zeggenschap van gebruikers.

Verkoop en tijdelijke jongerencontracten

In 2013 zijn, tijdens de mogelijkheid tot verkoop, twee atelierwoningen verkocht aan ‘zittende huurders’. Eén atelierwoning is in 2018 doorverkocht, waarbij door de makelaar aan aspirant kopers te kennen is gegeven dat er interne verbouwingen mogelijk zijn, wat de Monumentenstatus van het complex in gevaar brengt. Er is hierover geen overleg met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed of Bureau Monumenten Amsterdam geweest.  De bewonerscommissie heeft een aantal keer contact opgenomen met Bureau Monumenten Amsterdam en er zijn medewerkers polshoogte komen nemen. Er werd afgesproken dat een nulmeting zou gaan plaatsvinden om de overgebleven monumentale aspecten te registreren en te beschermen. In 2018 heeft deze nulmeting nog steeds niet plaatsgevonden.

Tot onze grote vreugde geeft De Key in 2016 aan de verkoop van de atelierwoningen in de Zomerdijkstraat voorlopig stop te zetten. De atelierwoningen worden weer te huur aangeboden aan – jongere – kunstenaars, die door de gemeente geselecteerd worden. Dit geeft echter geen garantie voor de toekomst, omdat beleidsplannen van De Key voor vijf jaar worden vastgesteld en ook het gemeentebestuur elke vier jaar wijzigt.

Toewijzing door de CAWA

Door natuurlijk verloop zijn er in drie jaar tijd zes atelierwoningen vrijgekomen. Deze woningen worden – evenals in het verleden – toegewezen door de Commissie voor Ateliers en (Woon-)Werkpanden Amsterdam, de CAWA. Deze commissie adviseert de gemeente inzake het atelierbeleid. Met een ‘Top-toets’ worden de nieuwe kunstenaars-bewoners voor de atelierwoningen geselecteerd.  Omdat De Key haar beleid focust op jongeren, komen nu alleen jongere kunstenaars tot en met 27 jaar in aanmerking voor deze atelierwoningen. Alle nieuwe contracten worden nu uitgegeven voor een duur van slechts vijf jaar met behoud van woonduur bij Woningnet. Echter is vijf jaar wachttijd niet lang genoeg om een woning bij Woningnet te verkrijgen. Dit betekent dat deze jonge kunstenaars na vijf jaar op straat komen te staan. Het is onrealistisch te verwachten dat autonome kunstenaars binnen vijf jaar dermate in inkomen zullen groeien om daarna te kunnen ‘doorstromen’ naar huur op de liberale markt of koop. Waar moeten deze jonge Top-kunstenaars na vijf jaar naar toe? Zonder betaalbare woon- en werkruimte zal de jongste generatie kunstenaars uit Amsterdam verdwijnen.

Ook de huidige generatie jongere huurders zouden ongestoord hun werk moeten kunnen ontwikkelen op een betaalbare plek. We willen ook de toekomstige generaties kunstenaars in de stad houden.  Tijdelijkheid is slechts een lapmiddel, geen oplossing voor het gebrek aan betaalbare woon- en werkruimte in Amsterdam.

De ijzeren voorraad

Mede naar aanleiding van de casus Zomerdijkstraat, is de ‘ijzeren voorraad atelierwoningen’ in de Samenwerkingsafspraken, afspraken tussen gemeente, corporaties en huurders, opgenomen. De belangenbehartigers van kunstenaars vragen al jaren aan de gemeente of zij een lijst met de bestaande ateliers en atelierwoningen wil samenstellen. Deze ‘ijzeren voorraad’ moet snel in kaart gebracht worden, want door verkoop verdwijnen de ateliers en atelierwoningen in bezit van corporaties en gemeente als sneeuw voor de zon. De samenstelling van deze lijst wordt bemoeilijkt, doordat de CAWA geen archief heeft bijgehouden van toewijzingen uit het verleden en de corporaties geven geen duidelijk overzicht.  Zo heeft De Key bijvoorbeeld aangegeven dat ze nog maar 12 atelierwoningen in bezit heeft, terwijl er op de Zomerdijkstraat al 30 te tellen zijn.

Vlak voor de nieuwe gemeenteraadsverkiezingen lag een lijst van deze ‘ijzeren voorraad’ ter inzage bij de gemeente en de raadsleden mochten deze alleen inzien als er voor geheimhouding werd getekend. Het gebrek aan transparantie roept vragen op. Ook is onduidelijk of slechts de aantallen ateliers en atelierwoningen worden beschermd en niet de objecten. Dat houdt in dat de cultuurhistorische panden, zoals de Zomerdijkstraat, niet veiliggesteld worden voor de toekomst, ze kunnen immers vervangen worden door nieuw te bouwen atelierwoningen of broedplaatsen met veel minder goede voorzieningen. De belangenbehartiging door de huurders is niet gewaarborgd.

Streven naar een duurzame oplossing

Ons complex heeft de vastgoedscheiding Daeb/-niet Daeb overleefd, daar zijn we opgelucht over. De atelierwoningen worden nu tijdelijk verhuurd tegen de maximale sociale huurprijs. Onze gebiedsbeheerder geeft aan dat De Key in vijfjarenplannen denkt en dus geen garanties voor de toekomst kan bieden. Niet alleen voor de jongeren, maar voor alle bewoners is er continue de onzekerheidsfactor over de toekomst, die het woongenot, de leefkwaliteit en de beroepspraktijk ondermijnt. Het gaat tevens ten koste van de sociale cohesie: als je binnen vijf jaar moet vertrekken, zul je je minder binden aan de omgeving, aan de buren en zul je ook minder investeren in het opknappen van je woning en atelier.

Het wordt tijd dat in plaats van de financiële waarde de intrinsieke waarde der dingen gezien en gewaardeerd gaat worden. Ook wij zijn ons bewust van de complexiteit van de woningmarkt. De doelgroep van autonome kunstenaars wordt niet door iedereen als een vanzelfsprekend essentiële groep in de samenleving beschouwd. Veelal wordt deze doelgroep ingezet voor gentrificatie, het tijdelijk inzetten van kunstenaars voor het opwaarderen van de economische en culturele waarde van een buurt. Kunstenaars worden gedwongen zich te commercialiseren of te institutionaliseren.

Het ideële doel van corporaties: het faciliteren van betaalbare woningen voor onbepaalde tijd aan huurders van alle leeftijdscategorieën, staat op de tocht, zonder dat aan burgers, die zijn aangewezen op dit segment van de woningmarkt, een redelijk alternatief wordt geboden. De huurder heeft behoefte aan zeggenschap over de eigen leefomgeving. Wij willen graag met De Key en de gemeente werken aan een duurzame oplossing om het vestigingsklimaat van kunstenaars in Amsterdam te waarborgen en te stimuleren.

Zie voor meer informatie over dit complex:

– website: http://www.zuidelijkewandelweg.nl/archief/architectuur/atelierwoningenzomerdijkstraat.htm

– architectuurboek van Mariëtte van Stralen, Atelierwoningen Zomerdijkstraat 1932-1934

Ook kunt u Atelierwoningen Zomerdijkstraat op Facebook volgen, waar een van onze bewoners een inventarisatie maakt van atelierwoningen om de waardevolle voorraad in kaart te brengen. Kent u nog meer voorbeelden? Stuur deze dan graag op naar het Facebook account of per e-mail.

Arcade heeft advies uitgebracht op het voornemen van De Key om gebruik te willen maken van de in Huisvestingsverordening geboden mogelijkheid om een complex op aanvraag aan te kunnen wijzen als ‘gemengd wooncomplex’. Een status als ‘gemengd wooncomplex’ biedt De Key de mogelijkheid om bewoners op motivatie en inschrijfduur te selecteren.

De Key wil het experiment met ‘gemengde wooncomplexen’ statushouders met studenten, jongeren en starters in een woonomgeving die niet bestemd is voor permanente huisvesting in het startblok Riekerhaven omzetten in beleid en uitbreiden naar startblok Elzenhagen.

De Key wil ook enkele andere toekomstige nieuwbouwprojecten als ‘gemend wooncomplex’ aanwijzen. Daarnaast bestaan er nog geen concrete plannen, maar wil De Key dit ook voor bestaande complexen aanvragen als er een ondersteuningsbehoefte is vanuit de bewoners. Concrete informatie over deze beide voornemens ontbreekt. Arcade geeft daar dan ook geen advies over. Arcade vindt dat op het moment dat er voor de toekomstige nieuwbouwprojecten en/of bestaande complexen concrete plannen liggen deze aan Arcade voorgelegd moeten worden.

Relatie met de huisvestingsverordening

Het experiment Riekerhaven uitbreiden naar startblok Elzenhagen vindt Arcade nog niet advieswaardig, gezien de geringe informatie die De Key hierover heeft verstrekt. Bovendien moet er een evaluatie plaatsvinden over het experiment Riekenhaven voor er uitbreiding plaats kan vinden.

Daarnaast vindt Arcade dat het selectief toewijzen van woningen het risico van willekeur met zich mee kan brengen en het omzeilt de wachtlijst van woningzoekenden.

Daarnaast vindt Arcade dat artikel 2.4.7 lid 6 in de Amsterdamse huisvestingsverordening dat ‘gemengde wooncomplexen’ mogelijk maakt, op gespannen voet staat (in strijd is) met het verbod in de Huisvestingswet om in het kader van woonruimteverdeling eisen te stellen aan woningzoekenden met het oog op het bevorderen van leefbaarheid.

Experimenteerregels en de huisvestingsverordening

Bij het startblok Riekerhaven zijn op grond van de experimenteerregel van de Huisvestingsverordening bewoners geselecteerd. Die experimenteerregel is gebonden aan regels. Volgens de Huisvestingsverordening hebben experimenten een maximale duur van twee jaar. Van het begin af aan was bekend dat Riekerhaven voor een langere periorde dan twee jaar bedoeld zou zijn. Arcade vraagt zich dan ook af of dat betekent dat de experimenteerregel ten onrechte voor Riekerhaven is ingezet.

Omdat het om een project gaat dat al bijna twee jaar loopt en nog een substantiële doorlooptijd heeft met bewoners die huurcontracten hebben, is er geen sprake van een go/ no-go doorstart moment dat aan Arcade als beleidsvoornemen kan worden voorgelegd. Althans niet voor zover het Riekerhaven betreft. Voor Elzenhagen ligt dat anders, aangezien daar nog geen contracten met bewoners zijn afgesloten.

De opgedane ervaring met Riekerhaven en de evaluatie daarvan is belangrijk voor de beoordeling van Elzenhagen en het ‘gemengd wooncomplex beleid dat De Key daar wil gaan voeren’.

Ontbrekende informatie en/of vragen

Voor Arcade tot een goed oordeel kan komen over de toegevoegde waarde van het tot beleid maken van de status ‘gemengde wooncomplexen’ door De Key is meer informatie over de doelstellingen die De Key in het algemeen heeft met ‘gemengde wooncomplexen’ en specifieke informatie over zowel Riekerhaven als Elzenhagen nodig. Arcade heeft De Key om algemene informatie over ‘gemengde complexen’, de projecten Riekerhaven en Elzenhagen en de uitvoering verzocht.

De overwegingen

De Key heeft slechts ervaring heeft opgedaan met 1 ‘gemengd wooncomplex’ bij het startblok Riekerhaven. Omdat die woningtoewijzing op grond van een experimenteerregel heeft plaatsgevonden, hoort een evaluatie een integraal onderdeel van het proces te zijn. Arcade is naast de opzet van het plan erg benieuwd naar die evaluatie. De stap om het experiment Riekershaven uit te rollen naar beleid in startblok Elzenhagen (en ook Riekershaven zelf), kan wegens gebrek aan informatie en daardoor adviesvorming door Arcade nu zeker nog niet doorgezet worden.

Ook van de stap om de status van ‘gemengd wooncomplexen’ uit te rollen naar bestaande- en nieuwbouw wooncomplexen, kan nog geen sprake van zijn. Immers, De Key heeft nog geen inzicht gegeven wat ze in die complexen wil gaan doen met de status ‘gemengde wooncomplexen’.

Het advies

Wegens gebrek aan informatie kan Arcade niet tot een volwaardig advies komen en adviseert negatief. Om wel tot een volwaardig advies te kunnen komen heeft Arcade verzocht om in ieder geval de gevraagde informatie schriftelijk te verstrekken.

Daarnaast gaat Arcade graag het gesprek aan met De Key over die aspecten van ‘gemengde wooncomplexen’ die nu al van wezenlijk belang zijn voor de zittende (en mogelijk toekomstige) huurders van De Key in ‘gemengde wooncomplexen’.

Op 15 februari 2018 stuurde De Key aan Arcade het verzoek om een advies voor de komende huurverhoging met ingang van 1 juli 2018.

Hierbij het huurverhogingsadvies dat Arcade (en voorbereid door de werkgroep huurbeleid) op 29 maart 2018 heeft uitgebracht op het voorstel en de bijlagen van 15 februari van de Key.

Alsmede de reactie van 11 april van de Key.

Arcade heeft onder andere gevraagd om huurmatiging en het ontzien van bepaalde kwetsbare groepen huurders. Helaas heeft de Key de meest wezenlijke adviezen niet overgenomen. Arcade zal het gesprek met De Key hierover blijven voeren.

Hieronder volgen beknopt de belangrijkste punten van het advies van Arcade:

Woonstichting De Key heeft bij de vastgoedscheiding en de oprichting van Lieven de Stad beloofd dat hetzelfde beleid voor huurders van De Key ook voor Lieven de Stad wordt uitgevoerd. Arcade wil dit bevestigd zien. Advies Arcade voor het beleid voor de sociale- en vrijesectorhuurders bij Lieven de Stad: Arcade adviseert om bij de uitwerking van de huurverhoging geen onderscheid te maken in bijvoorbeeld streefhuren en staffel. Het huurbeleid van Lieven de Key moet overeenkomen met dat van de huurders van Woonstichting De Key. De huurders moeten ook dezelfde rechtspositie hebben.

Voor Amsterdam, Diemen, Hillegom stelt De Key voor huurders met een inkomen onder 41.056 euro een huurverhoging voor van 1,3% voor sociale huurwoningen met een hogere huur of gelijk aan 85% van de streefhuur en voor woningen met een lagere huur een verhoging van 3,7%. De verhoging van 3,7 % geldt bijna voor de helft van de huurders. Met de verschillen in het huurverhogingspercentage beoogt de Key de verschillen tussen de huren voor dezelfde soort woningen te verminderen. De huurders met een langdurig laag inkomen krijgen geen huurverhoging van de Key. De streefhuur benoemt de Key als de huur die gevraagd wordt als de woning opnieuw verhuurd wordt, waarbij de verhogingen er niet voor zouden zorgen dat ze boven de wettelijk maximale huur of de liberalisatiegrens uitkomen. Advies Arcade voor het huurverhogingspercentage van de streefhuur: Arcade heeft geadviseerd om het na te streven percentage van de Key van 85% te verlagen naar 70%, dit met het argument dat de huurders een steeds groter deel van hun inkomen aan huur zijn gaan betalen, terwijl hun inkomen nauwelijks stijgt. Vandaar dat ook de woonbond een huurverlagingsactie is gestart. Verder heeft de Key weer meer financiële ruimte.

Arcade adviseert ook aan de Key om uit te gaan van de streefhuren zoals Arcade ze definieert in dit betreffende advies, omdat de Key nalatig is om een kader te geven welke streefhuren wanneer en waar gehanteerd worden, waarvan bovendien afgesproken is ze nader vast te stellen bij de complexstrategieën, hetgeen veelal niet gebeurd is. Arcade geeft daarbij in het advies de volgende definitie van streefhuren: Advies Arcade voor de uitleg over streefhuur:

  • Voor de te liberaliseren sociale huurwoningen is de streefhuur 711,68 euro
  • Voor de te verkopen huurwoningen maximaal 710,68
  • De streefhuur voor sociale huurwoningen kan variëren van maximum 710,68 en de diverse aftoppingsgrenzen of lager. Bij huurders met recht op huurtoeslag is de streefhuur gelijk aan de bijbehorende aftoppingsgrens of lager. Hebben huurders geen recht op huurtoeslag dan is de streefhuur gelijk aan 710,68 euro of lager.

In Zandvoort stelt de Key een percentage huurverhoging ten opzichte van de maximale huur voor. Huren hoger of gelijk aan 80% krijgen 1,4% verhoging en huren lager dan 80% krijgen 3,7%. In Zandvoort maakt de Key afspraken met het huurdersplatform. Men werkt in Zandvoort met de wettelijk maximale huur en niet met de streefhuur. Met de voorgestelde huurverhoging komt de huur niet boven de wettelijke huur of de liberalisatiegrens, aldus de Key. Advies Arcade voor de huurverhoging in Zandvoort: Arcade adviseert voor Zandvoort dat de Key voor alle Zandvoortse huurders de meest gunstige huurverhogingsregeling moet toepassen, dus ook voor de individuele huurders buiten het huurdersplatform Zandvoort. Verder moet de Key voor de vrije sectorhuurders een inflatievolgend huurverhogingsbeleid volgen.

In de vrije sector grijpt iedere huurverhoging buitensporig in op de financiële buffer van de huurder. Advies Arcade voor de vrije sector: Arcade stelt een inflatievolgend beleid voor.

Arcade meldt ook specifiek een aantal problemen die spelen bij de betaalbaarheid van de huren in het algemeen. Advies Arcade over de betaalbaarheid van huren: Arcade adviseert dat de Key in de begeleidende brief met het huurverhogingsvoorstel duidelijk moet maken dat alle categorieën huurders die in de knel komen dit individueel met de Key kunnen regelen.

Verder wil Arcade dat de Key de huurders goed en volledig informeert over de uitgangspunten van de huurverhoging en over de mogelijkheden van het indienen van een bezwaar. Advies van Arcade over de verplichte punten die de key moet vermelden in de begeleidende brief bij het huurverhogingsvoorstel:

  • De streefhuur en waarop deze is gebaseerd
  • Hoe het percentage van de staffel zich verhoudt tot de huidige huur, de streefhuur en het percentage huurverhoging
  • Bij de inkomensafhankelijke huurverhoging moet de maximale huur worden genoemd en waarop deze is gebaseerd
  • Voor huurders die financiëel in de knel komen de vermelding hoe zij dit individueel kunnen regelen, bijvoorbeeld een huurverlaging. Ook de naam van een vast contactpersoon voor deze zaken, met contactgegevens
  • Een doorkiestelefoonnummer van de Key naar een deskundige helpdesk waarnaar huurders met eventuele vragen kunnen bellen

Voor de inkomens boven euro 41.056 rekent de Key een verhogingspercentage voor sociale huurwoningen van 5.4% met een bovengrens van de wettelijke maximaal toegestane huur. Arcade meldt daarover in haar advies dat zij veronderstelt dat hiermee hetzelfde bedoeld wordt als de omschrijving in het voorstel van 2017 waarin men de huur vermeldt als stijgend tot de maximale grens van het Woning Waardering Stelsel . Advies Arcade over de maximale huur als uitgangspunt voor de inkomensafhankelijke huurverhoging: Arcade pleit sterk voor een verlaging van de bovengrens van de maximale huur volgens het WWS.

Tot hier de samenvatting van het huurverhogingsadvies 2018 van Arcade aan de Key. Het volledige huurverhogingsadvies aan de Key staat op de Website van Arcade

In een volgend bericht zal ik proberen in te gaan op bezwaar aantekenen tegen de huurverhoging.

Stekeltje, april 2018

De huishoudverklaring en het huurverhogingspercentage bij zelfstandige sociale huurwoningen (de inkomensafhankelijke huurverhoging)

Ook dit jaar valt hij binnenkort bij u in de bus: de jaarlijkse huurverhoging met ingang van 1 juli 2018. Deze wordt voor sociale huurwoningen, voorafgegaan door het algemene bericht van de belastingdienst aan de huurder dat er een huishoud(inkomens)verklaring door hen is afgegeven aan de corporatie. De belastingdienst geeft geen gespecificeerde inkomensgegevens aan de verhuurder. Er rijzen bij huurders nogal eens vraagtekens over privacybescherming bij dit beleid, maar in de overheidscirculaire MG2018-01 van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van 8 februari 2018 lijkt de mogelijkheid van schending hiervan, door wet-en regelgeving, behoorlijk dichtgetimmerd door allerlei sancties.

Via de huishoudverklaring weten de corporaties door middel van een code tot welke inkomenscategorie u behoorde op 1 juli 2016, aangezien de toetsingsdatum die van 2 jaar terug is. Men doet dit omdat na 2 jaar vrijwel zeker is dat het inkomen als definitief is vastgesteld door de belastingdienst. Het huishoudinkomen bestaat uit het gezamenlijk verzamelinkomen van het aantal bewoners van het huis en is het inkomen uit werk en woning (box 1), het inkomen uit aanmerkelijk belang (box 2) en het belastbare inkomen uit sparen en beleggen (box 3). Van inwonende jongeren jonger dan 23 op 1 januari 2018 wordt alleen het inkomen boven het minimumloon 2016 (€ 19.758) meegeteld. De corporatie kan door de codes op de huishoudverklaring de inkomenscategorieën bepalen voor de nader op te leggen huurverhoging. Die betreffende inkomenscategorieën zijn:

  • U: Huishoudens met iemand in de AOW-leeftijd of huishoudens die uit meer dan vier personen
    bestaan. Voor deze groepen geldt niet de inkomensgrens van € 41.056 en zij krijgen daarom geen extra huurverhoging als zij een inkomen hebben boven € 41.056.
  • N: het huishoudinkomen is niet hoger dan € 41.056
  • J: het huishoudinkomen is hoger dan € 41.056
  • O: geen inkomensgegevens bekend voor dat adres (betekent meestal dat het inkomen nihil is)

Voor huishoudens in de categorie N is de maximale huurverhoging per 1 juli 2018 3,9% (1,4% inflatie + 2,5 procentpunt). Dit geldt ook voor de categorie U. Voor de groep J is de maximale huurverhoging 5,4. Voor onzelfstandige woningen zoals kamers en woonwagens geldt een maximum huurverhogingspercentage van 2,9%. %. Voor geliberaliseerde huurovereenkomsten geldt geen maximale huurverhoging.

Corporaties hebben elk jaar te maken met de wettelijke maximale huursomstijging waarbinnen ze de huurverhogingspercentages mogen variëren. Die huursom is dit jaar vastgesteld op 2,4%. De huursom is het bedrag van alle huren bij elkaar van de gereguleerd (niet geliberaliseerd) verhuurde zelfstandige huurwoningen in zowel de maatschappelijke als de commerciële voorraad van de corporatie. Bij het berekenen van de huursomstijging wordt de gemiddelde huurprijs van de verhuurde woningen op 1 januari 2019 vergeleken met die van 1 januari 2018. De corporaties kunnen er dan voor kiezen om bepaalde woningen een minder stijgingspercentage te geven dan 2,4% en andere meer dan 2,4%.

Elk jaar krijgt Huurdersvereniging Arcade een adviesverzoek van De Key om het door de Key bedachte plan voor de verdeling van de huurverhogingspercentages en de staffels die ze daarbij hanteren, te beoordelen en met een adviesvoorstel te komen. Ook dit jaar heeft een werkgroep huurverhoging zich hierover beraad.

Stekeltje, april 2018